Category: शिष्यवृत्ती

सामाजिक न्याय व विशेष सहाय्य विभाग, महाराष्ट्र शासन

योजनेचा उद्देश:

दिव्यांग विद्यार्थ्यांना (SwDs) शिक्षणासाठी प्रोत्साहन देणे हे या योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट आहे. ही शिष्यवृत्ती योजना १००% महाराष्ट्र शासनाच्या निधीतून चालवली जाते. योजनेसाठी अर्ज करणारा विद्यार्थी महाराष्ट्र राज्याचा कायमस्वरूपी रहिवासी असावा.

शिष्यवृत्तीचे लाभ:

वर्ग	दर (रुपये/महिना)
इयत्ता १ली ते ४थी	₹१००/-
इयत्ता ५वी ते ७वी	₹१५०/-
इयत्ता ८वी ते १०वी	₹२००/-
मानसिक रुग्ण व मानसिकदृष्ट्या मंद व्यक्ती (वय १८ वर्षांपर्यंत)	₹१५०/-
कार्यशाळेमध्ये प्रशिक्षण घेत असलेले दिव्यांग विद्यार्थी	₹३००/-

पात्रता:

• अर्जदार भारतीय नागरिक असावा.
• अर्जदार महाराष्ट्र राज्याचा रहिवासी/डोमिसाइल धारक असावा.
• महाराष्ट्र शासनाने मान्यता दिलेल्या शाळेत प्रवेश घेतलेला असावा.
• अर्जदार दिव्यांग (दृष्टीदोष, कमी दृष्टी, श्रवणदोष, अस्थिविकार इत्यादी) असावा.
• दिव्यांगतेचे प्रमाण किमान ४०% किंवा त्याहून अधिक असावे.
• अर्जदार शेवटच्या परीक्षेत नापास झालेला नसावा.
• अर्जदार इयत्ता १वी ते १०वी पर्यंतचे (पूर्व-माध्यमिक) शिक्षण घेत असावा.

अर्ज प्रक्रिया (ऑफलाइन):

1. संबंधित शाळा/महाविद्यालयातून शिष्यवृत्तीच्या अर्जाचा नमुना (हार्ड कॉपी) मिळवा.
2. अर्जात सर्व आवश्यक माहिती भरा, पासपोर्ट आकाराचा फोटो लावा (स्वाक्षरीसह), आणि सर्व आवश्यक (स्वखुशीत) दस्तऐवज जोडावेत.
3. पूर्ण भरलेला अर्ज शाळेतील/महाविद्यालयातील संबंधित अधिकाऱ्यांकडे जमा करा.
4. अर्ज जमा केल्याचा पावती/स्वीकृती slip घ्या.

आवश्यक कागदपत्रे:

• आधार कार्ड
• 2 पासपोर्ट साइज फोटो (स्वाक्षरी केलेले)
• महाराष्ट्र राज्याचा रहिवासी/डोमिसाइल प्रमाणपत्र
• दिव्यांग प्रमाणपत्र
• बँक खात्याचे तपशील (बँकेचे नाव, शाखा, पत्ता, IFSC इ.)
• शैक्षणिक पात्रतेचा पुरावा (मार्कशीट / उत्तीर्ण प्रमाणपत्र)
• शाळा/महाविद्यालयाचा बोनाफाइड प्रमाणपत्र
• पूर्व-माध्यमिक शिक्षण चालू असल्याचा पुरावा (फी पावती इत्यादी)
• इतर शाळा/महाविद्यालय किंवा जिल्हा समाज कल्याण कार्यालयाने मागितलेले कागदपत्रे

VJNT व SBC प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांना गुणवत्ताधिष्ठित शिष्यवृत्ती योजना
(महाराष्ट्र शासन)

योजनेचा उद्देश

महाराष्ट्र शासनाने VJNT (विमुक्त जाती, भटक्या जमाती) आणि SBC (विशेष मागासवर्ग) प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांना शिक्षणासाठी प्रोत्साहन देण्यासाठी ही योजना सुरू केली आहे.
विद्यार्थ्यांमध्ये शैक्षणिक गुणवत्ता वाढवणे व त्यांना आर्थिक मदत देणे हे उद्दिष्ट आहे.

लाभ

• इयत्ता ५ वी ते ७ वी: ₹२००/- प्रतिवर्ष
• इयत्ता ८ वी ते १० वी: ₹४००/- प्रतिवर्ष

पात्रता

• विद्यार्थी VJNT किंवा SBC प्रवर्गातील असावा.
• विद्यार्थ्याने मागील वर्षीच्या वार्षिक परीक्षेत ५०% पेक्षा जास्त गुण मिळवलेले असावेत.
• विद्यार्थ्याने त्याच्या वर्गात प्रथम किंवा द्वितीय क्रमांक मिळवलेला असावा.
• विद्यार्थ्याचा अभ्यासक्रम ५ वी ते १० वी इयत्तेमध्ये चालू असावा.
• या शिष्यवृत्तीसाठी कोणतेही उत्पन्नमर्यादा नाही.

अर्ज प्रक्रिया (ऑफलाइन)

1. विद्यार्थ्यांनी आपल्या शाळेच्या मुख्याध्यापकांशी संपर्क साधावा.
2. अर्ज शाळेतील मुख्याध्यापक संबंधित गटशिक्षणाधिकारीमार्फत जिल्हा समाजकल्याण अधिकारी, जिल्हा परिषद (किंवा मुंबईसाठी सहाय्यक समाजकल्याण आयुक्त) यांच्याकडे पाठवतील.

आवश्यक कागदपत्रे

• जात प्रमाणपत्र (VJNT/SBC)
• रहिवासी प्रमाणपत्र
• अधिवास (Domicile) प्रमाणपत्र
• आधार कार्ड
• बँक तपशील (Account पासबुक)
• शाळेचा मागील वर्षाचा गुणपत्रक (Marksheet)
• पासपोर्ट आकाराचा फोटो

(उच्च व तंत्रशिक्षण विभाग, महाराष्ट्र शासन)
आरंभ दिनांक: ४ ऑक्टोबर २०१८

योजनेचा उद्देश

महाराष्ट्रातील मुक्त प्रवर्गातील गुणवंत विद्यार्थ्यांना परदेशात पदव्युत्तर, पदवी उत्तरेनंतरचे डिप्लोमा आणि पीएच.डी. अभ्यासक्रम शिकण्यासाठी आर्थिक सहाय्य देणे.
या योजनेचा उद्देश उच्च शिक्षणासाठी मदत करून विद्यार्थ्यांचा शैक्षणिक व व्यावसायिक विकास घडवणे आहे.

लाभ

• परदेशातील विद्यापीठात सांगितलेली पूर्ण ट्यूशन फी शासनाद्वारे भरली जाईल.
• व्यक्तिगत आरोग्य विम्याची संपूर्ण रक्कम शासन भरते.
• जीवनावश्यक भत्ता:
  • यूकेसाठी: GBP ₹९,९००
  • इतर देशांसाठी: USD ₹१५,४००
• एकदाच परतफेरी विमान तिकिट शासनाकडून दिले जाईल.

पात्रता

• अर्जदार आणि त्याचे पालक/पालक दोघेही भारतीय नागरिक आणि महाराष्ट्राचे रहिवासी असावेत.
• मुक्त/अनारक्षित प्रवर्गातील विद्यार्थी यासाठी पात्र.
• आरक्षित प्रवर्गातील विद्यार्थी, जर त्यांनी मुक्त प्रवर्गातून अर्ज केला असेल तर त्यांना सुद्धा अर्ज करता येईल.
• अर्जदाराकडे परदेशी शिक्षणसंस्थेचे “Unconditional Offer Letter” असणे आवश्यक आहे.
• वार्षिक कौटुंबिक उत्पन्न ₹८ लाखांपेक्षा कमी असावे.
• ज्या परदेशी विद्यापीठांमध्ये प्रवेश घेतला आहे, ती संस्था THE (Times Higher Education) किंवा QS (Quacquarelli Symonds) यांच्या टॉप २०० रँकिंगमध्ये असावी.

शाखा / अभ्यासक्रमानुसार शिष्यवृत्तीची संख्या

क्र.	शाखा / अभ्यासक्रम	पदव्युत्तर व डिप्लोमा	पीएच.डी.	एकूण
1	कला	१	१	२
2	वाणिज्य	१	१	२
3	विज्ञान	१	१	२
4	व्यवस्थापन (Management)	१	१	२
5	कायदा (Law)	१	१	२
6	अभियांत्रिकी/आर्किटेक्चर	४	४	८
7	फार्माकॉलॉजी	१	१	२
	एकूण	१०	१०	२०

अर्ज प्रक्रिया (ऑनलाईन)

1. दरवर्षी अर्ज ऑनलाईन स्वरूपात मागवले जातात.
2. अर्जदाराने www.dtemaharashtra.gov.in या अधिकृत पोर्टलवर भेट द्यावी.
3. संकेतस्थळावर स्वत:ची नोंदणी करावी.
4. सर्व तपशील भरून व आवश्यक कागदपत्रे जोडून अर्ज निर्धारित कालावधीत सादर करावा.
5. तपासणीअंती पात्र विद्यार्थ्यांची सूची तयार केली जाईल.

आवश्यक कागदपत्रे

• ओळखपत्र
• रहिवासी प्रमाणपत्र
• उत्पन्न प्रमाणपत्र
• परदेशी संस्थेचे Unconditional Offer Letter
• शैक्षणिक पात्रतेची प्रमाणपत्रे
• पासपोर्ट
• अर्जदार नोकरीत असल्यास No Objection Certificate (NOC)

तपशील

ही योजना अनुसूचित जातीच्या (SC) विद्यार्थ्यांना उच्च माध्यमिक शिक्षणासाठी प्रोत्साहित करण्याच्या उद्देशाने सुरू करण्यात आली आहे. इयत्ता १० वीमध्ये ७५% किंवा त्यापेक्षा जास्त गुण मिळवलेल्या विद्यार्थ्यांना इयत्ता ११ वी व १२ वी साठी ही शिष्यवृत्ती देण्यात येते.
योजनेचा उद्देश म्हणजे SC विद्यार्थ्यांची शैक्षणिक गुणवत्ता वाढवणे व स्पर्धात्मक क्षमता निर्माण करणे.

लाभ

• इयत्ता ११ वी: ₹३००/- प्रतिमाह
• इयत्ता १२ वी: ₹३००/- प्रतिमाह
• कालावधी: १० महिने
• एकूण वार्षिक रक्कम: ₹३,०००/- प्रति वर्ष

पात्रता

1. अर्जदार विद्यार्थी/विद्यार्थिनी अनुसूचित जाती (SC) मध्ये असावा.
2. अर्जदाराने इयत्ता १० वी परीक्षेत ७५% किंवा त्यापेक्षा अधिक गुण मिळवलेले असावेत.
3. अर्जदार सध्या इयत्ता ११ वी किंवा १२ वी मध्ये, मान्यताप्राप्त कनिष्ठ महाविद्यालय किंवा महाविद्यालयात शिकत असावा.
4. मागासवर्गीय विद्यार्थ्यांनी ११ वी मध्ये प्रवेश घेतलेला असावा.

अर्ज प्रक्रिया (ऑफलाईन)

विद्यार्थी कडून अर्ज:

1. इच्छुक विद्यार्थ्याने आपल्या कनिष्ठ महाविद्यालय/महाविद्यालयात कार्यालयीन वेळेत भेट द्यावी.
2. तेथे योजनेसाठी विशेषतः नियुक्त कर्मचाऱ्यांकडून अर्जाचा छपाई फॉर्म मागवा.
3. अर्ज पूर्ण भरून आवश्यक कागदपत्रे जोडून (स्व-प्रमाणित, आवश्यकता असल्यास) सादर करा.
4. महाविद्यालयाच्या प्राचार्यांकडे अर्ज व दस्तऐवज जमा करा.
5. प्राचार्यांकडून प्राप्तीची पावती घ्या, ज्यामध्ये दिनांक, वेळ आणि युनिक आयडी क्रमांक (असल्यास) नमूद केलेले असावे.

महाविद्यालयाकडून प्रस्ताव पाठवणे:

• संबंधित कनिष्ठ महाविद्यालय/महाविद्यालयाचे प्राचार्य सर्व पात्र विद्यार्थ्यांची यादी जून अखेरीस संबंधित जिल्हा समाजकल्याण अधिकारी यांच्याकडे सादर करतात.

आवश्यक कागदपत्रे

1. जात प्रमाणपत्र (प्रमाणित अधिकारीद्वारे जारी)
2. इयत्ता १० वी चा गुणपत्रक
3. शाळा सोडल्याचा दाखला (School Leaving Certificate)
4. महाविद्यालय प्रवेश प्रमाणपत्र (मान्यताप्राप्त कनिष्ठ महाविद्यालय/महाविद्यालय)

तपशील

महाराष्ट्र शासनाने २४ डिसेंबर १९७० रोजी शासन निर्णय क्र. EBC 1068/83567/57 द्वारे ही योजना सुरू केली. या योजनेचा उद्देश म्हणजे विमुक्त जाती व भटक्या जमातींच्या (VJNT) विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षणासाठी प्रोत्साहन देणे.

उद्दिष्टे:

1. VJNT विद्यार्थ्यांना इयत्ता-नंतरच्या अभ्यासक्रमासाठी प्रोत्साहन देणे.
2. शिक्षणासाठी आर्थिक मदत उपलब्ध करून देणे.
3. उच्च शिक्षणाची आवड निर्माण करणे.
4. शिक्षणाच्या माध्यमातून विद्यार्थ्यांना मुख्य प्रवाहात आणणे.

लाभ

• ट्युशन फी, परीक्षा फी आणि देखभाल भत्ता VJNT विद्यार्थ्यांना दिला जातो.
• कोर्स गटानुसार देखभाल भत्ता खालीलप्रमाणे दिला जातो:

कोर्स गट	निवासी (Hostel)	अप्रवासी (Day Scholar)
गट A	₹४२५ प्रति महिना	₹१९० प्रति महिना
गट B	₹२९० प्रति महिना	₹१९० प्रति महिना
गट C	₹२९० प्रति महिना	₹१९० प्रति महिना
गट D	₹२३० प्रति महिना	₹१२० प्रति महिना
गट E	₹१५० प्रति महिना	₹९० प्रति महिना

• व्यावसायिक व गैरव्यावसायिक अभ्यासक्रम शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना १००% ट्युशन फी, परीक्षा फी व देखभाल भत्ता दिला जातो.
• शासकीय वसतिगृहात प्रवेश घेतल्यास फक्त १/३ हिस्सा मिळतो.
• D.Ed आणि B.Ed साठी देखील १००% लाभ दिला जातो (शासन दरांनुसार).
• जर विद्यार्थी २० तारखेच्या आधी प्रवेश घेतो, तर त्या महिन्यापासून भत्ता लागू होतो, अन्यथा पुढील महिन्यापासून लागू होतो.

पात्रता

• पालकांचे वार्षिक उत्पन्न ₹१.५० लाख पेक्षा कमी/बरोबर असावे.
• अर्जदार VJNT प्रवर्गातील असावा.
• अर्जदार महाराष्ट्राचा रहिवासी असावा.
• शासकीय मान्यता प्राप्त इयत्ता-नंतरचा अभ्यासक्रम शिकत असावा.
• पुढच्या वर्गात बढती मिळाल्यासच परीक्षा फी व देखभाल भत्ता मिळेल.
• एकाच पालकाच्या दोन मुलांना (मुली कोणतीही संख्या, मुले जास्तीत जास्त २) शिष्यवृत्ती लाभ.
• ७५% उपस्थिती अनिवार्य आहे.
• व्यावसायिक कोर्ससाठी केवळ CAP फेरीद्वारे प्रवेश घेतलेल्यांनाच लाभ.
• एकाच अभ्यासक्रमासाठीच शिष्यवृत्ती देण्यात येईल.
• नोकरी करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना लाभ मिळणार नाही.
• दुसऱ्यांदा अपयशी झाल्यास पुढे बढती मिळेपर्यंत शिष्यवृत्ती मिळणार नाही.

नूतनीकरण धोरण

• मागील वर्षाची परीक्षा उत्तीर्ण होणे आवश्यक.
• गट A: प्रथमच अपयश आले तरी शिष्यवृत्ती नूतनीकरण होईल.
• गट B, C, D, E: पुढच्या वर्गात बढती मिळाल्यावरच शिष्यवृत्ती मिळेल.
• वैद्यकीय कारणास्तव परीक्षा न दिल्यास महाविद्यालय प्रमुखाची शिफारस आवश्यक.

अपवाद

• पूर्णवेळ नोकरी करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती मिळणार नाही.
• एकाच वर्गात पुन्हा अपयश आल्यास त्या वर्षासाठी शिष्यवृत्ती नाही.
• दुसरी शिष्यवृत्ती मिळाल्यास या योजनेचा लाभ थांबवण्यात येईल.

अर्ज प्रक्रिया (ऑनलाईन)

1. नोंदणी: mahadbt.maharashtra.gov.in या संकेतस्थळावर “New Applicant Registration” वर क्लिक करा.
2. लॉगिन: Username व Password वापरून लॉगिन करा.
3. प्रोफाइल तयार करा: वैयक्तिक माहिती भरून प्रोफाइल पूर्ण करा.
4. योजना निवडा: प्रोफाइल पूर्ण झाल्यावर अर्जासाठी पात्र योजना निवडा.

आवश्यक कागदपत्रे

• जात प्रमाणपत्र (महाराष्ट्र शासनाकडून जारी).
• उत्पन्न प्रमाणपत्र.
• जात वैधता प्रमाणपत्र (फक्त व्यावसायिक अभ्यासक्रमासाठी).
• इयत्ता 10वी/12वी किंवा शेवटच्या परीक्षेचे गुणपत्रक.
• अंतर प्रमाणपत्र (गॅप असल्यास आवश्यक).
• वडील/पालकांचे मृत्यू प्रमाणपत्र (असल्यास).
• राशन कार्ड.
• शाळा सोडल्याचे प्रमाणपत्र.
• पालकांचे दोन मुलांचे प्रमाणपत्र.

महाराष्ट्र बांधकाम कामगार कल्याण मंडळ
(MBOCWW), कामगार विभाग, महाराष्ट्र शासन

योजनेचा उद्देश

नोंदणीकृत बांधकाम कामगारांच्या ११वी किंवा १२वी मध्ये शिकणाऱ्या मुलांना (व नोंदणीकृत पुरुष कामगाराच्या पत्नीला) दरवर्षी ₹१०,०००/- शैक्षणिक सहाय्य देण्यासाठी ही योजना आहे.

लाभ

• ११वी व १२वी शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना दरवर्षी ₹१०,०००/- आर्थिक सहाय्य.
• अधिकतम २ मुले व नोंदणीकृत पुरुष कामगाराच्या पत्नीला लाभ लागू.

पात्रता

• पालक/पालक मंडळात नोंदणीकृत बांधकाम कामगार असावा.
• विद्यार्थी/पत्नी ११वी किंवा १२वीत शिकत असावा.
• फक्त नोंदणीकृत कामगारांच्या मुले व पत्नी पात्र.

अर्ज प्रक्रिया (ऑफलाइन)

1. मंडळाच्या अधिकृत संकेतस्थळावरून अर्ज नमुना डाउनलोड करा.
2. अर्जात आवश्यक माहिती भरा व आवश्यक कागदपत्रे (स्वहस्ताक्षरित) जोडा.
3. अर्ज व कागदपत्रे कामगार आयुक्त/शासकीय कामगार अधिकारी यांच्याकडे सादर करा.
4. पावती/स्वीकृती घ्या – त्यामध्ये दिनांक, वेळ व अर्ज क्रमांक नमूद असावा.

आवश्यक कागदपत्रे

• पासपोर्ट आकाराचा फोटो
• आधार कार्ड
• बांधकाम कामगार मंडळाचे ओळखपत्र
• बँक पासबुक
• ११वी/१२वी चे गुणपत्रक
• रहिवासी पुरावा (आधार कार्ड/पासपोर्ट/ड्रायव्हिंग लायसन्स/रेशन कार्ड/वीज बिल/ग्रामपंचायत प्रमाणपत्र यापैकी एक)

अधिक माहितीसाठी भेट द्या: mahabocw.in

महाराष्ट्र बांधकाम कामगार कल्याण मंडळ
(MBOCWW), कामगार विभाग, महाराष्ट्र शासन

योजनेचा उद्देश

नोंदणीकृत बांधकाम कामगारांच्या मुला-मुलींना (व वार्तालापासाठी नोंदणीकृत पुरुष कामगाराच्या पत्नीला) दरवर्षी ₹२०,०००/- शैक्षणिक सहाय्य प्रदान करण्यासाठी ही योजना राबवली जाते.

लाभ

• दरवर्षी ₹२०,०००/- शैक्षणिक सहाय्य (पदवी अभ्यासक्रमाच्या कालावधीपर्यंत).

पात्रता

• अर्जदाराचा पालक/पालक मंडळात नोंदणीकृत बांधकाम कामगार असावा.
• विद्यार्थी कोणत्याही पदवी अभ्यासक्रमात (प्रथम ते चतुर्थ वर्ष) शिकत असावा.
• अधिकतम २ मुलांना व नोंदणीकृत पुरुष कामगाराच्या पत्नीला लाभ मिळू शकतो.

अर्ज प्रक्रिया (ऑफलाइन)

1. मंडळाच्या अधिकृत संकेतस्थळावरून अर्जाचा नमुना डाउनलोड करा.
2. आवश्यक माहिती भरून, आवश्यक कागदपत्रे जोडावीत (स्वहस्ताक्षरित प्रत जोडावी).
3. अर्ज व कागदपत्रे कामगार आयुक्त/शासकीय कामगार अधिकारी यांच्याकडे सादर करा.
4. सादरीकरणाची पावती/स्वीकृती घ्या. तीमध्ये अर्ज क्रमांक, दिनांक व वेळ नमूद असावी.

आवश्यक कागदपत्रे

• पासपोर्ट आकाराचा फोटो
• आधार कार्ड
• बांधकाम कामगार मंडळाची ओळखपत्र
• बँक पासबुक
• मागील शैक्षणिक वर्षाचा गुणपत्रक/प्रमाणपत्र
• चालू शैक्षणिक वर्षासाठी प्रवेशाची पावती/बोनाफाईड
• रहिवासी पुरावा (आधार कार्ड/पासपोर्ट/ड्रायव्हिंग लायसन्स/रेशन कार्ड/वीज बिल/ग्रामपंचायत प्रमाणपत्र यापैकी कोणतेही एक)

अधिक माहितीसाठी: mahabocw.in